Onderzoek Waddenvacatures

In het afgelopen semester (schooljaar 2021-2022) hebben studenten Human Research Management in opdracht van Waddenvacatures onderzoek gedaan naar de problematiek rond het vinden en binden van personeel voor de Waddeneilanden. Dit onderzoek is onlangs afgerond.

Terugblik

Voordat ik toelichting geef over de resultaten blik ik graag even terug op de aanleiding tot onderzoek. Personeelstekort is geen onbekend fenomeen voor de eilander ondernemers. Seizoensverlenging en de populariteit van de Wadden als vakantiebestemming werken echter als een katalysator voor het bestaande probleem. In de jaren 2018 en 2019 werd de personeelsproblematiek voor de meeste bedrijven op de Waddeneilanden pas echt voelbaar. Was het niet het gebrek aan personeel in het hoogseizoen dan was het wel het gebrek aan huisvesting die er voor zorgde dat een arbeidsplaats onbemand bleef.

2020 leek net als de twee voorbije jaren weer een druk toeristisch jaar te worden. De succesvolle voorgaande jaren in combinatie met de introductie van de WAB (wet arbeidsmarkt in balans) zorgden ervoor dat veel eilander bedrijven flexibele contracten hebben omgezet in een jaarcontract. Dat 2020 en 2021 een heel ander verloop hebben gehad behoeft geen extra toelichting.

De twee corona jaren hebben de eilander economie grotendeels teruggeworpen op ondernemen in het zomerseizoen. Uitstroom van personeel door toedoen van maatregelen. De WAB / jaarcontracten die er voor zorgen dat er in het voorjaar minder personeel op zoek is naar een nieuwe baan. Het groeiende aanbod van banen in andere sectoren. Toenemende drukte rond het zomerseizoen. Deze factoren tezamen hebben hebben tot gevolg dat de vraag naar seizoenskrachten en flexwerkers is toegenomen.

In het najaar van 2021 brak de landelijke krapte op de arbeidsmarkt alle records. Voor iedere 100 werklozen stonden er 126 vacatures open. Het personeelstekort op de Waddeneilanden was regionaal nieuws. Helaas maken deze negatieve berichten het niet aantrekkelijker om een baan op een Waddeneiland te zoeken en aan te nemen.

In een krappe arbeidsmarkt dient de focus daarom gelegd te worden op de leuke aspecten van het werken op een Waddeneiland. Maar waar leg je dan de nadruk op? Wat is er belangrijk voor de doelgroep? Is dit voor alle branches gelijk of zitten daar nog grote verschillen in? Voor Waddenvacatures de aanleiding om de problematiek rondom het personeelsgebrek verder in kaart te brengen.

Studentenonderzoek Human Talent

Een groot deel van het werk op de Waddeneilanden is ondanks de seizoen verlenging op de Waddeneilanden gebonden aan voor- najaar en de zomer. Gezien het huisvesting aanbod en de de tijdelijke aard van het werk is het aanbod met name interessant voor een jong publiek. Uit eigen rondgang blijkt dat het voor veel studenten en scholieren tamelijk onbekend is dat er op de Waddeneilanden een groot aanbod is van leuke banen met onderkomen. Daar is een logische verklaring voor: bijbanen liggen voor het oprapen en een vacature op een eiland vind je alleen als je er naar zoekt.

Hoe beweegt de relatief kleine groep die wel interesse heeft in het banenaanbod op de Wadden zich? Solliciteren deze kandidaten als ze een leuke vacature gevonden hebben of laten ze de vacature links liggen omdat er teveel vragen onbeantwoord blijven? Om meer inzicht te krijgen in het gedrag van werkzoekenden heb ik contact gezocht met Ynbusiness. Via hen ben ik in contact gekomen met NHL Stenden waar ik in het voorjaar van 2022 een pitch heb gehouden op de bedrijvenmarkt. Een groep van drie studenten heeft de handschoen opgepakt om te onderzoeken hoe de Waddeneilanden zich als potentiële werkomgeving beter in de kijker kunnen spelen.

De onderzoeksvraag die de Minor Human Talent studenten hebben opgesteld luidt “Hoe wordt de Employer branding van werken op de Waddeneilanden ervaren”. Het onderzoek van de studenten bestaat uit literatuur studie en kwantitatief en kwalitatief onderzoek in de vorm van een enquête die verstuurd is aan ondernemers op de eilanden en een database van krap 5000 mensen die in het reeds op een eiland gewerkt hebben of zich oriënteren op een baan op één van de eilanden. De uitkomst van het onderzoek is gebundeld in een reeks conclusies en een ontwerp rapport met enkele waardevolle en praktisch uitvoerbare aanbevelingen.

Belangrijke conclusies uit de deelvragen van het onderzoek:

• 65% van de respondenten is van mening dat de vacatures van Waddenvacatures goed vindbaar zijn via google en social media. Het algemene sentiment over de vindbaarheid van de vacatures is positief.
• Van de respondenten die eerder op een Waddeneiland hebben gewerkt is een kleine 70% positief over deze ervaring als geheel waarbij de werkplek in 72% van de gevallen positief wordt beoordeeld. Onder deze respondenten zijn als negatieve ervaring genoemd de beschikbaarheid van (goede) huisvesting en de hoge reiskosten.
• 67% van de respondenten geeft aan een positieve ervaring gehad te hebben met de sollicitatieprocedure voor een baan op de Waddeneilanden.

Een ruime meerderheid is positief over de werkervaring en de werkplek op de Waddeneilanden. Dat is goed nieuws en kunnen we inzetten ten gunste van de Employer branding. Omdat werknemers in de meeste gevallen buiten werktijd op het eiland verblijven en daarvoor afhankelijk zijn van de huisvesting die door de werkgever wordt aangeboden scharen de studenten het geheel van de ervaring onder arbeidsomstandigheden.

Aanbevelingen werving:

• De keuze om op een Waddeneiland te gaan werken wordt beïnvloed door de aangeboden arbeidsvoorwaarden zoals reistijd, reiskosten, huisvesting, contractvorm en salaris. Het verdient de aanbeveling om meer informatie hierover in de vacatureteksten te delen.
• Storytelling opnemen in de bestaande stijl van vacature teksten. Story telling kan worden gebruikt in een vacaturetekst om te laten zien wat jouw bedrijf uniek maakt of waar jij je als werkgever onderscheidt ten opzichte van collega werkgevers. Door in te spelen op de behoeften of de vraag van werkzoekenden kunnen kandidaten een sneller een beeld vormen van jouw bedrijf en een voorstelling maken of ze als werknemer binnen jouw bedrijf willen werken.

Bovengenoemde aanbevelingen zijn van invloed op de “candidate expierence”. Dit is allesomvattend voor de totale ervaring die een sollicitant opdoet tijdens het sollicitatieproces en omvat alle contactmomenten van de kandidaat met de organisatie gedurende het sollicitatieproces. Denk aan het bezoeken van de website, lezen van de vacaturetekst, het spreken van medewerkers of het voeren van sollicitatiegesprekken. Het doel is potentiële kandidaten een zo positief mogelijke ervaring mee te geven, ze te boeien en te binden aan de organisatie. Een goed begin is het halve werk! Op basis van bevindingen uit het onderzoek dragen de studenten een aantal praktisch uitvoerbare tools aan die snel te implementeren zijn.

Verbeteren van de “candidate expierence”

• Reiskosten. Het reizen naar een Waddeneiland kost meer tijd, moeite en geld dan een baan in eigen woonplaats. De meeste kandidaten die het werken op een eiland overwegen hebben wel de tijd en de moeite maar beschikken vaak niet over het geld. De keuze tussen een functie aan het vaste land of op één van de eilanden wordt beïnvloed door deze reiskosten. Hierbij spelen de afstand naar het eiland maar ook kosten voor de veerdiensten ook een rol. Zo bedraagt het bootkaartje bij Teso slechts € 2,50 maar ben je voor de sneldienst van Doeksen naar Terschelling € 23,- kwijt. Quick win is dat je als werkgever in de vacaturetekst vermeld dat je de reiskosten of een deel daarvan vergoed. De studenten wijzen erop dat de ondernemersverenigingen het onderwerp bespreekbaar kunnen maken met de gemeentes en de rederijen. Zo denken ze aan een eilander tarief voor werknemers of een fonds van de gemeente die tegemoet komt in de reiskosten die werknemers maken.
• Contractvorm en werkuren. Uit onderzoek van de studenten komt naar voren dat medewerkers behoefte hebben aan duidelijkheid, komen ze een weekend werken dan willen ze graag van te voren weten of ze dan wel volle werkdagen kunnen maken. Komen ze voor het seizoen dan willen ze vooraf goede afspraken maken of ze afhankelijk van hun wensen fulltime of parttime kunnen werken. Wanneer werknemers vooraf meer duidelijkheid hebben over de contractvorm en de werktijden / uren dan zal dit een positieve bijdrage hebben op hun keuze voor een bepaalde vacature.
• Huisvesting. Huisvesting van personeel is eigenlijk altijd al een beetje problematisch is geweest concluderen de studenten. Echter met de seizoen verlenging en de jaarcontracten worden er nu meer eisen gesteld aan de huisvesting dan voorheen, een best logische gang van zaken. Quick win voor de ondernemers op de eilanden is om in de vacatures / werving duidelijk op te nemen wat je kunt aanbieden en welke eventuele kosten daar mee gepaard gaan.
  De studenten doen een beroep op de creativiteit van de ondernemers en andere belanghebbenden zoals gemeente en inwoners oplossingen te vinden die voorheen niet zichtbaar waren. De studenten denken aan woongroepen voor medewerkers in beschikbare- of te realiseren gebouwen. Ander idee kan zijn dat ouderen / alleenstaanden een kamer beschikbaar stellen in ruil voor gezelschap en hulp in de huishouding, dit zou ook in de vorm van eenzaamheidsbestrijding en/of meanskip project passen.

Geslaagd studentenonderzoek

Als opdrachtgever kijk ik terug op een geslaagd project. De producten van het onderzoek zijn bruikbaar en inpasbaar voor ondernemers op de eilanden en de aanbevelingen leiden de weg hoe ondernemers in de toekomst hoofd kunnen bieden aan personeels- en huisvestingsproblematiek. Voor de eilander ondernemers ligt er een uitdaging om de regionale arbeidsmarkt positief onder de aandacht te brengen bij de doelgroep(en).

Werknemers als ambassadeurs

Samen kunnen we er voor zorgen dat meer jongeren geïnteresseerd raken in het werken en wonen op de eilanden. Meer jongeren met een positieve werkervaring betekent een groter potentieel van jongeren die een toekomst willen opbouwen op één van de eilanden. Iedere medewerker is een ambassadeur van jouw bedrijf én de arbeidsmarkt op de Waddeneilanden. Het is van essentieel belang dat medewerkers een positieve ervaring zullen delen in hun netwerk, ofwel de zogeheten mond tot mond reclame.

Personeels- en huisvestingsproblematiek

Doorstroom van betaalbare personeelshuisvesting naar een betaalbare permanente woonvorm is en blijft een aandachtspunt. Personeels- en huisvestingproblematiek zijn daarmee onlosmakelijk verbonden aan de leefbaarheid van de Waddengemeentes. We moeten zuinig zijn op wat we hebben en de leefbaarheid van de gemeentes bevorderen waar we de kans hebben.

Vervolgonderzoek

NHL Stenden heeft Waddenvacatures benaderd of er belangstelling is voor een vervolgonderzoek. Zie jij waarde in een vervolgonderzoek? Attendeer dan jouw branche- of ondernemersvereniging door deze nieuwsbrief door te sturen zodat we een vervolgonderzoek in breder verband voort kunnen zetten.